Ο Μάρτης της Λέσχης Αφήγησης Αθήνας, Τετάρτη 29/3 στο FREE THINKING ZONE

Η Λέσχη Αφήγησης Αθήνας "Μοιράσου κι εσύ μιαν ιστορία" ετοιμάζεται για το μηνιαίο της αντάμωμα |περπατώντας στον τρίτο μήνα του 2023,  διανύοντας ήδη την 7η περίοδο της λειτουργίας της από το 2016-2017 με πρόσκληση για το αντάμωμα  τούτη τη φορά

Τετάρτη 29 Μαρτίου 2023

στις ώρες 19.00-21.00

πάντα στον φιλοξενο ατμοσφαιρικό χώρο του καλαίσθητου Βιβλιοπωλείου-Cafe FREE THINKING ZONE στην οδό Σκουφά 64 στη συμβολή με τον πεζόδρομο της οδού Γριβαίων στις παρυφές του Κολωνακίου. Η Λέσχη Αφήγησης Αθήνας δημιουργήθηκε και λειτουργεί με την πρωτοβουλία και επιμέλεια της ΑΜΚΕ "Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη" η οποία στηρίζει επίσης τις αντίστοιχες Λέσχες Αφήγησης Βόλου και Θεσσαλονίκης.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Η πρόσβαση στο χώρο του FREE THINKING ZONE- να θυμήσουμε πως είναι εύκολη και γίνεται μέσω ΜΕΤΡΟ στη στάση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ και μέσω λεωφορείων που έχουν τέρμα την οδό Ακαδημίας καθώς και των τρόλεϋ που τη διατρέχουν.

ΕΙΣΟΔΟΣ

Η Λέσχη «Μοιράσου κι εσύ μια ιστορία» έχει ελεύθερη είσοδο για όσους επιθυμούν να είναι στην παρέα εκείνων που θα αφηγηθούν ιστορίες ή απλά θα παρευρίσκονται ανάμεσα στο ακροατήριο κάθε συνάντησης. Η μόνη οικονομική υποχρέωση για όλους τους παρευρισκομένους -αφηγητές και ακροατήριο-είναι η ελάχιστη κατανάλωση καφέ ή αναψυκτικού στο χώρο φιλοξενίας της Λέσχης Αφήγησης. 

Η Λέσχη Αφήγησης Αθήνας αποτελεί μια υλοποίηση των καταστατικών αξόνων δράσης της ΑΜΚΕ "Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη" προσφέροντας χώρο και χρόνο σε οποιονδήποτε, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα (επαγγελματίες αφηγητές, νεοεκκολαπτόμενους ιστορητές, μαθητές σεμιναριακών κύκλων και εργαστηρίων ή ανεξάρτητους φίλους και φίλες) να αφηγηθεί από τη δεξαμενή της ελληνόφωνης προφορικής παράδοσης αλλά και της παγκόσμιας άυλης πολιτιστικής κληρονομιά.

Οφέλη από τη συμμετοχή στη Λέσχη

1. Έκθεση νέων ιστοριών σε πραγματικές συνθήκες αφήγησης για παλιότερους και νεότερους αφηγητές

2. Επαναθέρμανση παλαιότερων ιστοριών που έχουν πέσει σε αφηγηματική "αδράνεια"

3. Εμπλουτισμός και αφηγηματική επισκόπηση παλαιότερων ή τρεχουσών ιστοριών που χρειάζονται επεξεργασία

4. Δυνατότητα ελέγχου -in vivo- (ζωντανά) της αφηγηματικής ροής καινούργιων υπό διαμόρφωση ιστοριών που αναζητούν χρόνο έκθεσης και αφηγηματικής τριβής

5. Παραχώρηση βήματος αφήγησης σε νέους αφηγητές

6. Δυνατότητα συνάντησης και γνωριμίας νεότερων αφηγητών με παλαιότερους

6. Δυνατότητα πρόσβασης στο ήδη συγκεντρωμένο υλικό των ιστοριών που ακούστηκαν στις  περιόδους 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019 αλλά και των μηνιαίων συναντήσεων της τρέχουσας περιόδου  2022-2023 από τους συμμετέχοντες στη Λέσχη

7. Δυνατότητα συμβουλευτικής αναφοράς και διορθωτικής παρέμβασης-ματιάς από τους υπεύθυνους της Λέσχης σε άλλο χρόνο-εάν ζητηθεί από τους ενδιαφερόμενους συμμετέχοντες

8. Δυνατότητα αγοράς βιβλίων με παραμυθολογικό υλικό με έκπτωση 20% -ως προσφορά του Βιβλιοπωλείου για τους συμμετέχοντες στη Λέσχη

9. Δυνατότητα ανακοίνωσης-ενημέρωσης περί προσεχών αφηγηματικών δραστηριοτήτων για τους συμμετέχοντες στη Λέσχη

Οι αρχές προώθησης και υπηρέτησης του ανώνυμου προφορικού λαϊκού λόγου με τη μορφή της πρόζας που χαρακτηρίζουν τη Λέσχη Αφήγησης Αθήνας "Μοιράσου κι εσύ μιαν ιστορία" προϋποθέτουν τη χρήση υλικού από την αντίστοιχη δεξαμενή των λαϊκών παραμυθιών, λαϊκών παραδόσεων, θρύλων, μύθων, συναξαριών, μυθολογικών ιστοριών ή αφηγηματικών βιογραφιών προσωπικοτήτων από τον ευρύτερο χώρο της Τέχνης, της Επιστήμης και του Πολιτισμού. 

Δεν αφηγούμαστε όνειρα, ανέκδοτα, προσωπικές ιστορίες, επώνυμα λογοτεχνικά αποσπάσματα ή ίδιες λογοτεχνικές δημιουργίες ή ο,τιδήποτε έχει επώνυμη προέλευση -με την έννοια της συγγραφικής έμπνευσης- αφού οι αρχές της Λέσχης υπηρετούν την αναδιήγηση υλικού προφορικής παράδοσης και μόνο.

Η αφηγηματική συμμετοχή στη συγκεκριμένη κάθε φορά συνάντηση 

ακολουθεί τα εξής βήματα:

1. Επικοινωνία στο τηλέφωνο 6945-906008 για εκδήλωση της πρόθεσης. Η πρόθεση για αφήγηση μπορεί να δηλώνεται μόνο στο τηλέφωνο των διοργανωτών κι όχι στα τηλέφωνα του χώρου που φιλοξενείται η συνάντηση. 

2. Αναγραφή στον κατάλογο της συνάντησης των επιλεγμένων (10) αφηγητών. Ο κατάλογος των συμμετεχόντων θα αναρτάται ηλεκτρονικά στη σελίδα-ιστολόγιο  της Εταιρείας για να γνωστοποιούνται οι κενές διαθέσιμες θέσεις.

3. Αφήγηση ιστορίας αυστηρά μέχρι 12 λεπτά ανά ιστορητή

4. Προσκόμιση απαραίτητα σε έντυπη μορφή-φωτοτυπία-της αρχικής πηγής μαζί με το εξώφυλλο του βιβλίου για να συμπεριληφθεί στην ΙΣΤΟΡΙΟΘΗΚΗ της Λέσχης και να αποτελέσει μέρος του υπό συγκέντρωση υλικού, ώστε να δημιουργηθεί ένα μικρό αρχείο πηγών της Λέσχης και να συγκροτηθεί μια ανάλογη βιβλιογραφία, προσβάσιμη σε όλους. Ήδη το υλικό που έχει συγκεντρωθεί ξεπερνά τις 160 ιστορίες και είναι διαθέσιμο σε όποιον το ζητήσει είτε είναι φίλος της λέσχης είτε όχι και έχει δοθεί αρκετές φορές μέχρι σήμερα σε σχετικούς ενδιαφερόμενους.

5. Στην περίπτωση που κάποιος έχει αφηγηθεί στην αμέσως προηγούμενη μηνιαία συνάντηση, για να έχει δυνατότητα να αφηγηθεί στην τρέχουσα-επόμενη συνάντηση θα πρέπει να γραφτεί στον κατάλογο των αναπληρωματικών αφηγητών- για να μπορέσει να αφηγηθεί στην περίπτωση που προκύψει κενό ή ο συνολικός χρόνος των δύο ωρών δεν καλυφθεί (7.30-9.30 μμ)-εκτός αν ανήκει σε ειδική κατηγορία (πχ. αφηγητής υπό μαθητεία)

Η Λέσχη Αφήγησης Αθήνας είναι μια πρωτοβουλία της Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας

"Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη"

Πρόθεση των διοργανωτών της λέσχης είναι να δώσουν την ευκαιρία αφηγηματικής έκθεσης σε όσο το δυνατόν περισσότερο αριθμό ανθρώπων που επιθυμούν να αφηγηθούν.

Προκειμένου να αποφευχθεί η θεματική μονομέρεια και η επανάληψη, οι συναντήσεις της Λέσχης Αφήγησης δεν προτίθεται να έχουν αφιερώματα κι ο κάθε συμμετέχων έχει την ελευθερία επιλογής θέματος της ιστορίας που θα μοιραστεί με τους παρισταμένους.

ΕΙΔΗ ΙΣΤΟΡΙΩΝ

Τα είδη των ιστοριών που μπορεί να αφηγηθεί προφορικά κάποιος στη λέσχη είναι:

Α. Λαϊκά παραμύθια

Β. Μύθοι Αισώπου

Γ. Ιστορίες από την ελληνική και την παγκόσμια μυθολογία

Δ. Αποσπάσματα από ¨Επη

            Ε. Θρύλοι

ΣΤ. Λαϊκές παραδόσεις

Ζ. Συναξάρια


            Η. Βιογραφικές ιστορίες 

        (πρόσωπα από το χώρο της ιστορίας, της τέχνης, του πολιτισμού, της επιστήμης)

Στο βαθμό που οι συμμετέχοντες το επιθυμούν η Λέσχη Αφήγησης μπορεί να προβεί με τη συνεργασία και συγκατάθεσή τους σε έκδοση των ιστοριών που έγιναν αντικείμενο αφήγησης στη διάρκεια της αφηγηματικής χρονιάς.

Καλώς να ανταμωθούμε

Πληροφορίες-Δηλώσεις συμμετοχής: Δημήτρης Β. Προύσαλης -6945906008

e-mail:dimprousal@yahoo.gr

            ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ: paramythiakaimythoitoukentavrou.blogspot.com

.............................

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ  ΑΦΗΓΗΤΩΝ ΑΦΗΓΗΤΡΙΩΝ ΜΑΡΤΙΟΥ 2023

1. Ιορδάνης Καλέσης

2.Ντίνα Τσαλαπατάνη

3.Αντρέας Ραφτόπουλος

4. Μαίρη Σιδέρη

5. Γιάννης Στρίγκος

6.Γεωργία Αγγελή

7.|Παναγιώτα Μωυσιάδου

8. Μαργαρίτα Μαλτέζου

9. Δημήτρης Β. Προύσαλης

Φωτογραφικό Πανόραμα από την πρόσφατη συνάντηση τον περασμένο Φεβρουάριο

 

Η Μαργαρίτα Μαλτέζου αφηγείται "Οι δυο ποντικοί στο πηγάδι" (Ινδία)

Η Γεωργία Αγγελή αφηγείται εντεψίζικο παραμύθι (τουρκοκρητικό)

Ο Γιάννης Στρίγκος αφηγείται "Η έξυπνη κόρη" (Μάνη)

Η Παναγιώτα Μωυσιάδου αφηγείται "Το μυστικό του μυρμηγκιού" (Αραβία)

 

Λέσχη Αφήγησης Βόλου: Η συνάντηση του Μαρτίου- 2023

 Λέσχη Αφήγησης Βόλου "Μοιράσου και συ μια ιστορία"

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΙΣ 7 ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ "ΘΕΑΤΡΙΝΗ"

Ξεκινάμε και πάλι. Η Λέσχη Αφήγησης Βόλου μετά από ένα διάστημα παύσης συνεχίζει και πάλι τις συναντήσεις της. Η συνάντηση του Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί στον φιλόξενο χώρο του Κέντρου Πολιτισμού και Τεχνών «Θεατρίνη» που βρίσκεται στην Πλατωνος 20 απέναντι από τον Ι. Ναό Μεταμορφώσεως στο Βόλο.

Θυμίζουμε ότι η Λέσχη Αφήγησης Βόλου ξεκίνησε το 2019 από τον Νίκο Βαραλή και εντάσσεται στις δραστηριότητες της «Ακαδημίας Λαϊκού Πολιτισμού και Τοπικής Ιστορίας» του φορέα πολιτισμού της Ι.Μ.Δ. «Μαγνήτων Κιβωτός, για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέματος». Υλοποιείται δε με τη συνεργασία της Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη».

Στόχευση των διοργανωτών της Λέσχης παραμένει να δημιουργηθεί ένας σταθερός χώρος αναφοράς, μέσα στον οποίο θα γίνονται αφηγήσεις από τον ανεξάντλητο κόσμο της προφορικής λογοτεχνίας, δίνοντας την ευκαιρία αφηγηματικής έκθεσης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων, που επιθυμούν να αφηγηθούν, σε όσους αγαπούν να λένε ιστορίες και σε όσους αρέσκονται να τις ακούν. Επιπλέον, και να υποδέχεται παλιούς και νέους φίλους που αρέσκονται να ταξιδεύουν μέσα από τα λόγια των πολλών ανώνυμων, που έφτασαν μέχρι τις μέρες μας και αξίζει να ακουστούν και πάλι σε νέες συνθήκες.

Η συνάντηση του Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί Δευτέρα 27 Μαρτίου στις 7 το βράδυ στο κέντρο πολιτισμού και τεχνών «Θεατρίνη»

Περιμένουμε παλιούς και νέους αφηγητές να αφηγηθούν παραδοσιακά παραμύθια, ιστορίες, θρύλους, παράξενα γεγονότα, ιστορίες μνήμης …γιατί στόχος είναι πάντα η δημιουργία μιας κοινότητας που αγαπάει την κάθε ιστορία και ξέρει να ακούει…..

Μέχρι στιγμής ο κατάλογος των αφηγητών έχει ως εξής:

1. Κατερίνα Θεοδώρου

2. Χρόνης Μουστάκας

3. Λεωνίδας Χριστοδουλίδης

4.. Νίκος Βαραλής

 

Λέσχη Αφήγησης Θεσσαλονίκης: Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Τετάρτη 22 Μαρτίου 2023

Η Λέσχη Αφήγησης Θεσσαλονίκης οργανώνει την τρίτη κατά σειρά συνάντησή της σε μηνιαία βάση, για το 2023. Με σύνθημα "Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα." οι φίλοι και φίλες της προφορικής ιστόρησης στη Νύμφη του Θερμαϊκού  ετοιμάζονται για το αντάμωμά τους.  

Την Τετάρτη 22 Μαρτίου 2023 

και ώρες 19.00-21.00 

σε συνεργασία με το Δήμο Θεσσαλονίκης και στο φιλόξενο χώρο της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης.

Όσοι παραραμυθούδες και παραμυθάδες θέλουν να μοιραστούν ένα παραμύθι, θρύλο, μύθο από την προφορική παράδοση να επικοινωνήσουν μαζί μας με μήνυμα στη σελίδα μας Λέσχη Αφήγησης Θεσσαλονίκης και στο e- mail.: lesxi.afigisis.thess@gmail.com.

Λίγα λόγια για τη λέσχη μας,

Η Λέσχη Αφήγησης Θεσσαλονίκης «Μοιράσου κι εσύ μιαν ιστορία» είναι μια πρωτοβουλία ανθρώπων με πρόθεση να δημιουργηθεί ένας σταθερός χώρος και χρόνος αναφοράς με αφηγήσεις από τον ανεξάντλητο κόσμο της προφορικής λογοτεχνίας των λαών, δίνοντας την ευκαιρία αφηγηματικής έκθεσης σε όσο το δυνατόν περισσότερο αριθμό ανθρώπων που επιθυμούν να αφηγηθούν προφορικά, σε όσους αγαπούν να λένε ιστορίες και σε όσους αρέσκονται να τις ακούν. Υποδέχεται παλιούς και νέους φίλους που επιθυμούν να ταξιδεύουν μέσα από τα λόγια των ανώνυμων πολλών, που έφτασαν μέχρι τις μέρες μας και αξίζει να ακουστούν και πάλι σε νέες συνθήκες. Ένα ανοιχτό εργαστήρι όπου μπορούν παραμυθάδες επαγγελματίες και μη, μαθητευόμενοι σχετικών σεμιναρίων, αυτοδίδακτοι, ερασιτέχνες, παραμυθόφιλο κοινό ή με οποιαδήποτε ιδιότητα να ανταμωθούν και να μοιραστούν γνωστές και άγνωστες ιστορίες (λαϊκά παραμύθια, μύθοι, μυθολογικές ιστορίες, λαϊκές παραδόσεις, συναξάρια, θρύλοι) από το μακρινό χτες για τους ανθρώπους του σήμερα.

Η πρωτοβουλία υποστηρίζεται από της Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη»

 Φωτογραφικό πανόραμα από τη συνάντηση του Φεβρουαρίου 2023

 

 

 

Εφημερίδα Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ: Άρθρο Το μικρασιάτικο παραμύθι μετά τον ξεριζωμό του 1922-Της Μνήμης και της παρακαταθήκης

Η ΑΜΚΕ "Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη" συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις Μνήμης για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, κινούμενη στα πλαίσια του παραμυθολογικού της ενδιαφέροντος, επικεντρώθηκε σε πρωτοβουλίες για την ανάδειξη του γεγονότος, ενός από τα σημαντικότερα στην Ιστορία του νεότερου Ελληνισμού.

Μετά από την σύνδεση του πηλιορείτικου ομώνυμου φεστιβάλ αφήγησης, την καταγραφή μικρασιάτικών παραμυθιών και την διοργάνωση παραστάσεων αφήγησης με θέμα τη Μικρασία και τα παραμύθια της πριν και μετά την καταστοφή, επιμελήθηκε και υποστήριξε την έκδοση και κυκλοφορία δύο βιβλίων-συλλογών με λαϊκά παραμύθια που αντανακλούν το συλλογικό φαντασιακό  των Μικρασιατών Ελλήνων, από τα οποία το ένα αφορούσε σε παραμύθια που καταγράφηκαν μετά την τραυματική έξοδο του Ελληνισμού από τα μικρασιατικά πατρογονικά χώματα.

Αναφορά λοιπόν στη συλλογή έγινε με τη δημοσιοποίηση του άρθρου του επιστημονικού εκπροσώπου της ΑΜΚΕ στην εφημερίδα Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ του Βόλου και μάλιστα στο γιορτινό φύλλο των Χριστουγέννων Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 2022, το οποίο όμως κυκλοφόρησε την παραμονή Σάββατο 24 του μήνα με τίτλο:

Απ’ τα χώματα της Μάνας Μικρασίας: Παραμύθια μετά το 1922, του Ξεριζωμού και της Μνήμης

Το άρθρο μπορεί κανείς, εκτός της κειμενικής μορφής, που παρατίθεται πιο κάτω, να το αναζητήσει στον εξής σύνδεσμό:

https://e-thessalia.gr/ap-ta-chomata-tis-manas-mikrasias-paramythia-meta-to-1922-toy-xerizomoy-kai-tis-mnimis/

 

Του Δημήτρη Β. Προύσαλη,
υπ. Δρ. ΕΚΠΑ, προφ. αφηγητή, επιστ. εκπροσώπου «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη»

 

Τα λαϊκά παραμύθια αποτελούν διαχρονικά μια συνεχή έκπληξη, τόσο από πλευράς περιεχομένου, όσο και θεμάτων που πραγματεύονται, αλλά και από τον χαρακτήρα της λειτουργίας τους. Συνιστώντας τη συλλογική ανάσα του ανώνυμου λαϊκού φαντασιακού, φέρνουν στην επιφάνεια μια σειρά από καίρια ζητήματα της ολότητας της ανθρώπινης ζωής, παρουσιάζοντας έναν ιδιότυπο καμβά της. Ταυτόχρονα δημιουργούν ένα άτυπο πεδίο, όπου η ατομική μυθοπλασία και ανάγκη συναντά την κοινωνική συνύπαρξη και συνοχή, την από κοινού διαχείριση του χρόνου, αλλά και της προβολής για να βρεθούν στο προσκήνιο σημαντικά θέματα, με επίφαση την ψυχαγωγία έχοντας ως όχημα τη συνθήκη του ψεύδους.
Πολυποίκιλα μωσαϊκά της έκφρασης των συναισθημάτων του ανθρώπου, των προσδοκιών, των φόβων και των ανησυχιών του, των ελπίδων και των διαψεύσεών του, γίνονται κέρασμα από καρδιάς, αλλά και προσφάι θετικότητας, συνθήκη αναστοχασμού μέσα σε ένα πλαίσιο κοινωνικό που δεν είναι πάντα φίλα προσκείμενο στην ενέργεια του ανθρώπου αντανακλώντας την ολότητα του ψυχικού του κόσμου, αλλά και του κοινωνικού-οικονομικού-ιστορικού περιβάλλοντος όπου ακούγονται και μοιράζονται συλλογικά μέσα από το ταλέντο και τη λειτουργία του ενός. Αποτελούν τον αναγκαίο δυνητικό χώρο έκφρασης της ανθρώπινης σκέψης και βούλησης, για να υπερπηδηθούν στο άθωρο τα αδήριτα εμπόδια μιας σκληρής πραγματικότητας και παράλληλα να αποτελέσουν όχημα μιας συμβολικής διαπραγμάτευσης με πρόσχημα την ψυχαγωγία και φόντο την άδηλη παιδαγωγία ψυχής και συνείδησης.
Εκατό χρόνια από την εθνική τραγωδία του 1922 και τον τραυματικό ξεριζωμό του ελληνικού στοιχείου από τα χώματα της μικρασιατικής γης, τα λαϊκά παραμύθια αποτέλεσαν και αποδεικνύονται διαχρονικά αποκούμπι κι εφαλτήριο για καινούργια ξεκινήματα, για νέες αναστάσεις προς το φως, αναγκαίων, ικανών και ζωτικών επανεκκινήσεων μέσα από τα σκοτάδια της καταστροφής και του πολύμορφου θανάτου, κυριολεκτικού και συμβολικού, σε χώματα άγνωστα και πολλές φορές αφιλόξενα.

Όταν κάποιος αναγκάζεται να γίνει πρόσφυγας, το μόνο που μπορεί να κουβαλήσει, πέρα από την αγωνία για επιβίωση, είναι η ελπίδα πως θα σηκωθεί κάποτε ξανά όρθιος. Τα τραγούδια που έχει σιγομουρμουρίσει, τα παραμύθια που έχει ακούσει και ίσως μοιραστεί, οι χοροί που έχει νιώσει σωματικά, οι γεύσεις που τον έχουν στυλώσει, είναι κατακτημένα μπολιάσματα της μνήμης που κανένας παράγοντας δεν μπορεί να απειλήσει μήτε να στερήσει, από όσους ακουμπούν πάνω τους σε ώρες δυσκολίας, αλλά και ανάμνησης αισθαντικής. Είναι τότε που το χτες επιμένει να σιγοψιθυρίζει για να μην ξεχαστούν τα όσα βιώθηκαν σε κοινό χώρο και χρόνο, καθιστώντας την αφηγηματική σύμβαση της συνάντησης ένα μοναδικό διαβατήριο βιωμένης εμπειρίας, που ξεκλειδώνει όλους τους καιρούς και μπορεί να ανασαίνει από την αρχή σε νέους τόπους, διαμορφώνοντας όρους και συνθήκες συνέχειας, δύναμης και απαντοχής. Σε προηγούμενη δημοσίευση, μόλις τον περασμένο Οκτώβριο του 2022 έγινε μια αναλυτική αναφορά στα μικρασιάτικα παραμύθια προτού αυτά πάρουν καταναγκαστικά τους δρόμους της προσφυγιάς, όταν ακόμη ακούγονταν στα λογής-λογής ανταμώματα των Μικρασιατών Ελλήνων στην ιστορική περίοδο από το 1850 μέχρι και το 1921 λίγο πριν τον τραυματικό ξεριζωμό. Στην παρούσα δημοσίευση θα επιχειρηθεί μια σκιαγράφηση της κινητικότητας που αναπτύχθηκε γύρω από αυτά με ορόσημο το 1922 φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας.
Πρόκειται για την ιχνηλάτηση προς τον δρόμο της αποτύπωσης, της άυλης προφορικής λογοτεχνίας του μικρασιατικού ελληνισμού, της πολιτιστικής του κληρονομιάς με τη μορφή του παραμυθιακού λόγου, στην αγωνιώδη προσπάθεια των προσφυγικών πληθυσμών της μικρασιατικής πατρίδας να διασώσουν τη μνήμη και να κρατήσουν ενεργούς τους δεσμούς μέσα από καταγραφές των παλιότερων πριν αυτοί χαθούν στο πέρασμα του χρόνου. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει την παρουσία επιστημονικών περιοδικών-δελτίων φορέων και πολιτιστικών οργανισμών, που κινήθηκαν από πολύ νωρίς στην υπόθεση καταγραφής, διάσωσης, μελέτης και ανάδειξης του μικρασιατικού πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις μετά τον καταστροφικό και βίαιο ξεριζωμό του 1922. Οι ανάγκες επίλυσης από τους πρόσφυγες των πολλαπλών και πολύμορφων προβλημάτων της νέας εγκατάστασης, η εξεύρεση καινούργιων λειτουργικών ισορροπιών, η ποικιλομορφία των προσαρμογών και η βασανιστική πρώτη επανεκκίνηση μέσα από την αναζήτηση και παγίωση ευαίσθητων, αλλά αναγκαίων σχέσεων, δεν αποτέλεσαν εμπόδιο στην προσπάθεια δρομολόγησης επιτακτικών διαδικασιών για την πρακτική αποτύπωση του πολιτιστικού αποθέματος του μικρασιατικού ελληνισμού. Το ξερίζωμα από τις πατρογονικές εστίες ενεργοποίησε το ένστικτο πολιτιστικής αυτοσυντήρησης που μέσα από τη μνήμη θέλησε να κρατήσει ζωντανό και πάλλον αυτό που χάθηκε για πάντα αλλά η σπίθα του απομένει παρακαταθήκη συνέχειας.

Τέτοιοι φορείς με πλούσια και πολύτιμη συμβολή στη διάσωση του λαϊκού μικρασιάτικου πολιτισμού παλαιότεροι και νεότεροι αναδύονται: Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (ΚΜΣ) που δημιουργείται το 1930 ως Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο από τη μουσικολόγο Μέλπω Λογοθέτη Μερλιέ και τον ελληνιστή Γάλλο σύζυγό της Οκτάβιο Μερλιέ, η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών που συστήθηκε από Πόντιους διανοούμενους το 1927, η Ένωση Σμυρναίων που ιδρύθηκε ήδη από τις αρχές του 1936 με τη σύμπραξη εκλεκτών Μικρασιατών διακεκριμένης θέσης στη σμυρνέικη κοινωνία πριν το 1922, με σκοπό την ανάδειξη, διάσωση, και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς των ελληνικών πατρίδων της Μ. Ασίας, το Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού (ΚΕΜΙΠΟ), το Αρχείο του Λαογραφικού Φροντιστηρίου του Γ. Μέγα, με συγκεντρωμένο υλικό 1890 πανελλαδικών χειρογράφων συνταγμένων από τους φοιτητές στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, κατά τα τελευταία έτη της διδασκαλίας του, αλλά και μετεκπαιδευόμενων δασκάλων του Μαράσλειου Διδασκαλείου που διδάσκονταν το μάθημα της λαογραφίας.

Τα περιοδικά και τα επίσημα Δελτία των πιο πάνω αναφερόμενων φορέων παρουσιάζουν μια πλούσια παρακαταθήκη δημοσιευμάτων και καταγραφών. Τέτοια περιοδικά είναι: Το Αρχείον Πόντου που αποτελεί το Σύγγραμμα Περιοδικόν της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών από το 1927, όπου γίνονται δημοσιεύσεις γλωσσικού, λαογραφικού και ιστορικού υλικού του Πόντου από Έλληνες και ξένους συνεργάτες. Τα Μικρασιατικά Χρονικά (Σύγγραμμα Περιοδικόν εκδιδόμενον υπό του Τμήματος Μικρασιατικών Μελετών της Ενώσεως Σμυρναίων). Το Χρονικά του Πόντου, όργανο του Συλλόγου Ποντίων Αργοναύται-Κομνηνοί, και το περιοδικό Λαογραφία-Δελτίον της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας.
Σε τούτη τη σημαντική παραμυθολογική παρακαταθήκη πρωταγωνιστούν τόσο συλλογικοί φορείς και δελτία, όσο και ατομικές πρωτοβουλίες. Άλλα παραμύθια λοιπόν προέρχονται από προσωπικές καταγραφές προσφύγων στην κατεύθυνση της πατριδογραφικής ανάκλησης της ανάμνησης, οι οποίες ευτύχησαν να κυκλοφορήσουν σε επίτομες συλλογές από φορείς, άλλοτε αυτούσια παραμυθολογικές (βλ. Κ. Μουσαίου-Μπουγιούκου: Τα παραμύθια του Λιβισιού και της Μάκρης, ΚΜΣ 1976) και άλλες ως μέρος ολιγότομων εκδόσεων, αλλά πολυτιμότατων αποτυπώσεων (βλ. Σ. Επιφανίου-Πετράκη: Τα λαογραφικά της Σμύρνης, όπου από τους τέσσερεις συνολικά τόμους της περιόδου 1966-1969, οι τρεις περιέχουν αποκλειστικά 47 παραμύθια καταγραμμένα από την ίδια-Εκδόσεις Ένωσης Σμυρναίων), ενώ άλλες συμπεριλαμβάνονται σε μικτού χαρακτήρα εκδόσεις. (βλ. Ν. Μηλιώρη Τα Βουρλά της Μικράς Ασίας σε δύο τόμους Α’ Τα Ιστορικά 1957 και Β’ Τα λαογραφικά 1965-Έκδοση Ένωσης Βουρλιωτών ή Ξ. Άκογλου: Από τη Ζωή του Πόντου: Λαογραφικά Κοτυώρων 1939-αυτοέκδοση). Ορισμένες δημοσιευμένες ιστορίες αποτέλεσαν μέρος της προσπάθειας αντανάκλασης ενός συνολικότερου γλωσσικού υλικού προκειμένου να μελετηθούν οι ποικίλες τοπικές ιδιωματικές ντοπιολαλιές ορισμένων περιοχών, στο πλαίσιο εξειδικευμένων εκδόσεων με γλωσσικό προσανατολισμό (βλ. από την Καππαδοκία Ι.Ι. Κεσίσογλου: Το γλωσσικό Ιδίωμα του Ουλαγάτς 1951, και του ιδίου με τον Γ. Μαυροκεφαλίδη: Το γλωσσικό ιδίωμα της Αξού, 1960) σημαντικών φορέων με αναφορά τον Μικρασιατικό Ελληνισμό στις νέες πατρίδες όπως το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

Πολλές ιστορίες αποτελούν το απαύγασμα μιας εκτεταμένης προσπάθειας να αποτυπωθεί ο πλούτος του μικρασιατικού πολιτισμού πριν αρχίσουν να χάνονται οι γηραιότεροι φορείς του κι η μνήμη αρχίσει να ξεθωριάζει. Συμπεριλαμβάνονται ως σύμμεικτα θεματικά άρθρα με αναφορά σε γεωγραφικούς προσδιορισμούς και σχετική σύνδεση ή αφιερώματα σε ετήσιες επίτομες πολυσέλιδες περιοδικές εκδόσεις που κυκλοφορούν μόλις 16 χρόνια μετά την Καταστροφή του 1922, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του Περιοδικού Μικρασιατικά Χρονικά της Ένωσης Σμυρναίων στα 1938 σε μια αγωνιώδη διαδρομή καταγραφής μνήμης και προσφοράς των Μικρασιατών Ελλήνων στον λαϊκό πολιτισμό. Εκεί φιλοξενούνται παραμυθολογικές καταγραφές από ποικίλες τοπογεωγραφικές περιοχές της Μικρασίας: Σμύρνη Ιωνίας, Μπουγά Μαντενί Ταύρου Καππαδοκίας, Κουβούκλια Προύσας Βιθυνίας, Κόλντερε Μαγνησίας, Αραβάνι Καππαδοκίας (βλ. Δ. Φωστέρης 1952 και 1959, Β. Δεληγιάννης 1940, Ν. Χ. Παπαδόπουλος-Κ. Π. Δερμετζής 1948, Ξ. Άκογλου 1957). Στις ίδιες περιοδικές εκδόσεις διασώζονται ακόμη παραμύθια από προσωπικότητες της λαογραφίας που δεν προέρχονται από τον μικρασιατικό χώρο, αλλά επιδίδονται σε καταγραφές μέσω επιτόπιων ερευνών (βλ. Ε. Σαραντή-Σταμούλη Λαογραφικά Σύμμικτα Μικράς Ασίας 1948) ή συγκεντρωμένο υλικό που αποτέλεσε υλικό κατοπινά ανεξάρτητης έκδοσης (βλ. Κ.Π. Δεμερτζή: Παραμύθια της Σμύρνης, Πατάκης 1987). Άλλες περιπτώσεις αφορούν σταχυολογημένο υλικό μιας συγκεκριμένης τοπογεωγραφικής επικέντρωσης σε μορφή παραρτήματος (βλ. Σ. Λιανίδη: Παραμύθια του Ποντιακού Λαού 1963, και Ι. Παμπούκη: Μύθοι της Οινόης του Πόντου, 1963).

Τα τελευταία τριάντα χρόνια με την επανεκκίνηση του ενδιαφέροντος του πλατιού ακροατηρίου στις προφορικές αφηγήσεις λαϊκών παραμυθιών παρουσιάζεται μια σημαντική εκδοτική παραγωγή που αφορά στο μικρασιάτικο παραμύθι. Σε αυτές συγκαταλέγονται οι επιμέλειες φορέων, όπως του Ι. Β. Παπαδόπουλου Καππαδοκικά παραμύθια και λαϊκές παραδόσεις. Φάρασα, Σύλλη, Αραβάν, Γούρδουνος (Έκδοσεις ΚΕ.ΜΙ. ΠΟ 2011), αυτοεκδόσεις με προσωπικές καταγραφές ανθρώπων μικρασιατικής προσφυγικής καταγωγής, (βλ. Β. Γ. Φαρασόπουλου Παραμύθια από την Καππαδοκία 1998 και Παραμύθια από τις Αλησμόνητες Πατρίδες 2006) καθώς και έντυπες κυκλοφορίες από επώνυμους εκδοτικούς οίκους (βλ. Κ. Αλιβάνογλου- Παπαγγέλου: Παραμύθια από την Καππαδοκία Σμυρνιωτάκης 1995) ή εμπεριεχόμενο σε συνολικότερο υλικό καταγραφών (βλ. Μ. Π. Δελησάββα: Λαογραφικά Μάκρης και Λιβισιού Λυκίας Μ. Ασίας-Δρόμων 2002). Το μικρασιάτικο παραμύθι αποτέλεσε επίσης μέρος σταχυολογημένων ανθολογιών ελληνικών παραμυθιών ήδη από το 1927 (βλ. Γ. Μέγας: Ελληνικά λαϊκά παραμύθια Α’ 1927-Β’ 1962-Εστία), ενώ το συναντά κανείς σε γνωστές ανθολογίες, όπως του Δ. Λουκάτου: Νεοελληνικά Λαογραφικά Κείμενα 1957, του Γ. Ιωάννου: Παραμύθια του λαού μας 1998 και Κ. Καφαντάρη: Ελληνικά λαϊκά παραμύθια-Το Φιδόδεντρο Α΄ και Ο Φεγγαράς Β΄ 1988 και 2005. Ορισμένες ιστορίες αποτελούν αντανακλάσεις προσπαθειών καταγραφής από προσφυγικά σωματεία εκτός της μητροπολιτικής Ελλάδας (βλ. Ένωση Μικρασιατών Κύπρου) και άλλες μέρος επιλεγμένου υλικού από καταγραφές επιμορφούμενων δασκάλων σε λαογραφικά αρχεία που αξιοποιήθηκαν για τη μελέτη του ελληνόφωνου παραμυθιού (βλ. Λαογραφικό Φροντιστήριο-Αρχείο Γ. Μέγα, Επεξεργασία Παραμυθιακών Τύπων και Παραλλαγών).

Σημαντική αποτελεί η έκδοση Παραμύθια λαϊκά από τα χώματα της Μάνας Μικρασίας: Του Ξεριζωμού και της Μνήμης 1922-2022 που υποστηρίζεται από την πηλιορείτικη ΑΜΚΕ Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη, στο πλαίσιο του ορόσημου των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Επιθυμώντας να συμβάλει στην αποτύπωση ενός καμβά υποθέσεων-πλοκών αντιπροσωπευτικών της μικρασιάτικης λαϊκής μυθοπλασίας σε ένα ενιαίο πολιτισμικό κύκλο του ελληνόφωνου κόσμου, η εν λόγω ΑΜΚΕ παρουσιάζει συγκεντρωμένα, μετά έρευνα, μελέτη, επιλογή και σταχυολόγηση με επιστημονικό σχολιασμό και λαογραφικές αναφορές, λαϊκά παραμύθια τα πιο πολλά από τα οποία δεν συναντά κανείς συχνά, ξεχασμένα σε παλιές συλλογές και δυσεύρετες σε αναζήτηση, καθώς και επτά πρόσφατες καταγραφές – μόλις το 2022 – του επιστημονικού της εκπροσώπου Δημήτρη Β. Προύσαλη. Τα συγγραφικά δικαιώματα προσφέρονται ευγενικά υπέρ της Πολιτιστικής Εστίας Μικρασιατών Μαγνησίας «Ίωνες».